- Struktura gospodarcza gminy Osie.
Podstawę utrzymania zdecydowanej większości mieszkańców Osia i okolicy stanowiły zajęcia gospodarcze związane z uprawą własnej roli. Grunty oskie należały do jednych z najlepszych w Borach Tucholskich. Uprawiano na nich głównie żyto, pszenicę, owies i jęczmień.[1] Zbudowane jeszcze przed I wojną światową gorzelnie w majątku Jaszcz, świadczą o rozwoju na tym obszarze uprawy ziemniaków na skalę przemysłową. System gospodarczy na tym terenie był na względnie wysokim poziomie. Powszechne w użyciu były maszyny rolnicze i nawozy sztuczne.[2] Na terenie gminy przeważały gospodarstwa małe do 10 ha. Największe posiadłości w poszczególnych gminach i obszarach dworskich w dwudziestoleciu międzywojennym należały do: Ferdynanda Nietza – 38 ha (Brzeziny), Marianny Rozmerowej – 20 ha (Laski), Pauli Mielewskiej – 70 ha (Łąski Piec), Józefa Kamińskiego – 25 ha ( Miedzno), Feliksa Romanowskiego – 23 ha (Stara Rzeka), Skarbu Państwa – 5800 ha (Osie obszar dworski), Józefa Pilińskiego – 20 ha ( Żur Młyn), Kazimierz Wojnowskiego – 510 ha (Wierzchy), Antoniego Partyki – 146 ha (Osie).[3]
Interesujące informacje dotyczące struktury gospodarstw oraz ich właścicieli w gminie Osie w roku 1932 prezentuje tabela nr 1.
Źródło: APB, Starostwo Powiatowe w Świeciu, sygn. 758.
[1] K. Karasiewicz, Bory Tucholskie, Warszawa – Poznań – Kraków – Lwów – Wilno – Katowice – Gdańsk 1926 r., s. 56.
[2] Ibidem, s. 56; Plany ochrony Wdeckiego Parku Krajobrazowego, praca napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Stanisława Borsuka, Bydgoszcz październik 1998.
[3] APB, Starostwo Powiatowe w Świeciu, (dalej cyt. SPŚ), sygn.758.
W zależności od położenia i struktury gruntów gminy Osie, każda z gmin jednostkowych wchodzących w jej skład znajdowała się na bardziej lub mniej urodzajnych terenach. Położenie tych gmin wpływało również na ich stosunki gospodarcze. Można zauważyć w tabeli nr 2, że: Osie, Wierzchy, Brzeziny i Jaszcz były gminami o charakterze rolniczym, natomiast wyraźna przewaga lasów, które były wyznacznikiem rozwoju przemysłu drzewnego, występowała w: Łążku, Szarłacie, Sarniej Górze oraz Wierzchach.
Źródło: APB, Wydział Powiatowy w Świeciu, sygn. 359. Utworzenie gminy zbiorowej Osie 1933 – 35.
Katarzyna Bruniewska-Gierczak “Dzieje Osia i okolic w okresie międzywojennym (1920-1939)”
